Βενεζουέλα 11 Απριλίου 2002
Η γενική απεργία στην οποία καλούσε η αντιπολίτευση ενάντια στον Τσάβες και την πολιτική του για το πετρέλαιο, είχε προγραμματιστεί για τις 10 Απριλίου 2002. Από τις αρχές του μήνα, τα μεγάλα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα της Βενεζουέλας φιλοξενούσαν πολυάριθμα talk show με καλεσμένους μέλη της αντιπολίτευσης και έκπτωτους στρατιωτικούς. Αυτοί ζητούσαν από τους τηλεθεατές να συμμετάσχουν στην απεργία και την πορεία, ενώ καλούσαν τον Πρόεδρο Τσάβες να παραιτηθεί.
Στη Βενεζουέλα υπήρχαν πολλοί που θεωρούσαν ότι διακυβεύονται τα συμφέροντά τους. Η Αντιπολίτευση ήθελε πίσω την εξουσία, οι Αμερικανοί ήθελαν πίσω το πετρέλαιο, οι βιομήχανοι έβλεπαν το "μπολιβαριανό" κράτος ως δαμόκλεια σπάθη πάνω απ' το κεφάλι τους και οι μεγιστάνες των ιδιωτικών καναλιών είχαν κάθε λόγο να αγαπούν όλους τους παραπάνω…
Μια επισήμως αναγνωρισμένη κυβέρνηση… δύο ημερών
Στις 11 Απριλίου 2002, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, διαδηλώνουν στους δρόμους του Καράκας. Υπό την καθοδήγηση του σωματείου των βιομηχάνων και του εργατικού σωματείου (CTV) που πρόσκειται στην αντιπολίτευση, η διαδήλωση, αντί να διατηρήσει την προσχεδιασμένη της πορεία, κατευθύνεται στο Προεδρικό Μέγαρο "Μιραφλόρες". Εκεί, βρίσκεται αντιμέτωπη με περίπου 5 χιλιάδες υποστηρικτές του Τσάβες, την Εθνοφρουρά και την Μητροπολιτική Αστυνομία του Καράκας.
Τις συμπλοκές ακολουθούν πυροβολισμοί που έχουν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 13 διαδηλωτών και τον τραυματισμό περίπου 100. Οι νεκροί και οι τραυματίες ανήκουν και στις δύο πλευρές Την ίδια στιγμή, τα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα μεταδίδουν διαρκώς, μονταρισμένα πλάνα υποστηρικτών του Τσάβες που φαίνεται να πυροβολούν αμάχους συμπολίτες τους της αντιπολίτευσης. Η αντιπολίτευση έχει πλέον την αφορμή που έψαχνε, ακόμα κι αν όπως αποδείχτηκε αργότερα, την κατασκεύασε η ίδια.
Το ίδιο απόγευμα, μια ομάδα Αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς, ζητάει απ' τον Τσάβες να παραιτηθεί. Μέχρι τα μεσάνυχτα, προστίθενται στασιαστές κι από τα υπόλοιπα σώματα του στρατού και, νωρίς τα ξημερώματα, ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, Στρατηγός Λούκας Ρινκόν, ανακοινώνει ότι ο Πρόεδρος Τσάβες υπέβαλε την παραίτησή του και μεταφέρθηκε στην Στρατιωτική βάση Τιούνα, από όπου θα μεταφερθεί στο νησί Orchila, στις βόρειες ακτές της Βενεζουέλας.
Τις επόμενες ώρες το Προεδρικό Μέγαρο πλημμυρίζει πολιτικούς και στρατιωτικούς που αναμένουν μερίδιο της εξουσίας. Τα ηνία αναλαμβάνει ο Πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχάνων, Πέδρο Καρμόνα. Ο Καρμόνα αμέσως καταλύει το Σύνταγμα και διαλύει το Κογκρέσο..
Οι πρώτοι που σπεύδουν να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς είναι οι Πρεσβευτές της Ισπανίας (που εκείνη την εποχή κατείχε και την Προεδρία της Ε.Ε) και των ΗΠΑ. Όμως η πλειοψηφία των Κυβερνήσεων των Λατινοαμερικανικών χωρών που συνεδριάζει στην Κόστα Ρίκα, αρνείται την αναγνώριση του "καθεστώτος Καρμόνα".
Με τον πρώτο ήλιο της 12ης Απριλίου ξεκινούν διώξεις των υποστηρικτών του Τσάβες. Όμως, το ίδιο μεσημέρι, ο Γενικός Εισαγγελέας Ισαΐα Ροντρίγκες, καταφέρνει να δηλώσει σε πανεθνικό τηλεοπτικό δίκτυο ότι δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο Πρόεδρος παραιτήθηκε. Οι δηλώσεις του Γενικού Εισαγγελέα ενθαρρύνουν πολλούς Κυβερνήτες να μην παραιτηθούν από τη θέση τους, ενώ ήδη μέσα στον στρατό φιλοτσαβικοί αρχίζουν να οργανώνουν τις κινήσεις τους.
Την επόμενη μέρα, χιλιάδες υποστηριχτές του Τσάβες διαδηλώνουν στο Καράκας και άλλες μεγάλες πόλεις, ζητώντας την επιστροφή του. Η εσωτερική διχόνοια και η μεταξύ τους σύγκρουση για την διανομή της "πίτας της εξουσίας", φέρνει ολιγωρία στους πραξικοπηματίες.
Τα πέντε μεγάλα ιδιωτικά κανάλια κάνουν "φιλότιμες" προσπάθειες: Αποσιωπούν πλήρως τις διαδηλώσεις που ζητούν την άμεση επιστροφή του Προέδρου. Προβάλλουν κινούμενα σχέδια και σίριαλ ενώ η Βενεζουέλα φλέγεται. Διαδηλωτές περικυκλώνουν τα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα απαιτώντας "να δείξει η τηλεόραση την αλήθεια". Ο Πρόεδρος του Globovision στη συνέντευξή του στον Εξάντα δηλώνει ότι "ήταν ώρες δύσκολες" και "έδειχναν αυτά που μπορούσαν να δείξουν, αφού οι κάμερες δεν μπορούσαν να βγουν έξω γιατί οι υπάλληλοι κινδύνευαν"…
Οι γραμμές των διαδηλωτών διαρκώς πυκνώνουν, δηλώνουν αποφασισμένοι να αποσυρθούν μόνο όταν ο Τσάβες επιστρέψει στη θέση του. Λίγες ώρες αργότερα ο Πρόεδρος Τσάβες, με την βοήθεια του Στρατηγού Ραούλ Μπαντουέλ (σημερινού Αρχηγού του Στρατού), επιστρέφει με ελικόπτερο στο Κυβερνητικό Μέγαρο.
Το βράδυ, η αναγνωρισμένη από τις ΗΠΑ και την Ισπανία "κυβέρνηση Καρμόνα" καταρρέει. Πέφτοντας μάλιστα κάνει κρότο τόσο μεγάλο, που ακούγεται σε όλο τον πλανήτη...
Στα παρασκήνια…
Ο απροκάλυπτος ρόλος που διαδραμάτισαν στο πραξικόπημα τα ιδιωτικά ΜΜΕ κάνει πολλούς αναλυτές να μιλούν για "το πρώτο τηλεοπτικό πραξικόπημα της ιστορίας". Το μεγαλύτερο τηλεοπτικό δίκτυο της Βενεζουέλας, το Venevision, ανήκει στον μεγιστάνα Gustavo Cisneros που έχει την βάση των επιχειρήσεών του στο Μαϊάμι. Τα επίμαχα πλάνα του καναλιού αυτού, αυτά που έδειχναν τσαβικούς διαδηλωτές να πυροβολούν υποτίθεται προς το άμαχο πλήθος, αποδεικνύονται στημένα.
Οι πυροβολισμοί που πρόβαλε το Venevision αποτελούσαν απάντηση σε πυροβολισμούς που δέχονταν οι υποστηρικτές του Τσάβες από την Μητροπολιτική Αστυνομία του Καράκας. Την αστυνομίας που ενεργούσε κάτω από τις εντολές του Δημάρχου Αλφρέδο Πένια που υπήρξε από τους πρώτους που έσπευσαν να αναλάβουν εξουσίες στο καθεστώς Καρμόνα.
Ο συνήθης "δημοκρατικός δάκτυλος"
Το πραξικόπημα για να οργανωθεί είχε ανάγκη μεγάλων χρηματοδοτήσεων. Σύμφωνα με την Εύα Γκόλινερ, Αμερικανή δικηγόρο που ερεύνησε την υπόθεση, το πραξικόπημα χρηματοδοτήθηκε από την Αμερικανική "Εθνική Υπηρεσία Δωρεών για την Δημοκρατία". Πρόκειται για την ίδια οργάνωση που χρηματοδότησε τους Κόντρας στη Νικαράγουα, ενώ έχει αποδεδειγμένη ανάλογη εμπλοκή και σε χώρες όπως η Αϊτή.
Σύμφωνα με την κυρία Γκόλινερ, η χρηματοδότηση είχε ως αποδέκτες οργανώσεις που εμφανίζονταν ως μη κυβερνητιοί οργανισμοί, όπως η Sumate και άλλα ινστιτούτα. Η διευθύντρια της Sumate, Μαρία Ματσάδο, ήταν κι αυτή από τις πρώτες που βρέθηκαν μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο αμέσως μετά την πτώση του Τσάβες. Έβαλε μάλιστα την υπογραφή της στο επίσημο έγγραφο "αποδοχής της κυβέρνησης Καρμόνα". Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Εξάντα υποστηρίζει ότι αυτή "απλά υπέγραψε στο βιβλίο επισκεπτών του Προεδρικού Μεγάρου"…
Κι αν τελικά αποδείχτηκε ότι η πράξη της 12ης Απριλίου στην Βενεζουέλα ήταν πραξικοπηματική, πολλοί θέλουν να το ξεχάσουν. Το ίδιο το Ανώτατο Δικαστήριο της Βενεζουέλας, αποφάνθηκε αργότερα ότι δεν υπήρξε πραξικόπημα, αλλά σύγχυση και κενό εξουσίας. Σύμφωνα μάλιστα με αρκετούς αναλυτές, αυτό αποτελεί και την πλέον προφανή απόδειξη ότι ο Τσάβες κάθε άλλο παρά "ελέγχει ως δικτάτορας" τη δικαιοσύνη.
Τελικά, και ο Γενικός εισαγγελέας Ντανίλο Άντερσον, υπεύθυνος για την εξιχνίαση του ρόλου των πρωταγωνιστών του πραξικοπήματος, λίγες μόλις ημέρες προτού ανακοινώσει τα πορίσματα των ερευνών του, το Νοέμβριο του 2004, δολοφονείται σε βομβιστική επίθεση.
http://exandas.ert.gr/old/archive/Venezuela/linkNo3_01.asp
Πηγές:
-Nτοκιμαντέρ "La Revolution no Sera Transmitida" των Ιρλανδών Kim Bartley και Donnacha O'Brian (παραγωγής NPS, COBO, RTE, BBC, ZDF, ARTE, YLE)
-United States Department of State and the Broadcasting Board of Governors - Office of Inspector General: A Review of U.S. Policy toward Venezuela, November 2001 - April 2002 / Report Number 02-OIG-003, July 2002
-FOIA (Freedom of Information Act) http://www.venezuelafoia.info
- Nτοκιμαντέρ "Puente Llaguno: Chaves de una mesacre" του Angel Palacios (έκδοση 16o Festival Mundial de la Juventud y los Estudiantes, Venezuela '05)
-Δημοσιεύματα των εφημερίδων Monde Diplomatique, Ελευθεροτυπία, Πριν, Εποχή, Καθημερινή
Η γενική απεργία στην οποία καλούσε η αντιπολίτευση ενάντια στον Τσάβες και την πολιτική του για το πετρέλαιο, είχε προγραμματιστεί για τις 10 Απριλίου 2002. Από τις αρχές του μήνα, τα μεγάλα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα της Βενεζουέλας φιλοξενούσαν πολυάριθμα talk show με καλεσμένους μέλη της αντιπολίτευσης και έκπτωτους στρατιωτικούς. Αυτοί ζητούσαν από τους τηλεθεατές να συμμετάσχουν στην απεργία και την πορεία, ενώ καλούσαν τον Πρόεδρο Τσάβες να παραιτηθεί.
Στη Βενεζουέλα υπήρχαν πολλοί που θεωρούσαν ότι διακυβεύονται τα συμφέροντά τους. Η Αντιπολίτευση ήθελε πίσω την εξουσία, οι Αμερικανοί ήθελαν πίσω το πετρέλαιο, οι βιομήχανοι έβλεπαν το "μπολιβαριανό" κράτος ως δαμόκλεια σπάθη πάνω απ' το κεφάλι τους και οι μεγιστάνες των ιδιωτικών καναλιών είχαν κάθε λόγο να αγαπούν όλους τους παραπάνω…
Μια επισήμως αναγνωρισμένη κυβέρνηση… δύο ημερών
Στις 11 Απριλίου 2002, εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες, διαδηλώνουν στους δρόμους του Καράκας. Υπό την καθοδήγηση του σωματείου των βιομηχάνων και του εργατικού σωματείου (CTV) που πρόσκειται στην αντιπολίτευση, η διαδήλωση, αντί να διατηρήσει την προσχεδιασμένη της πορεία, κατευθύνεται στο Προεδρικό Μέγαρο "Μιραφλόρες". Εκεί, βρίσκεται αντιμέτωπη με περίπου 5 χιλιάδες υποστηρικτές του Τσάβες, την Εθνοφρουρά και την Μητροπολιτική Αστυνομία του Καράκας.
Τις συμπλοκές ακολουθούν πυροβολισμοί που έχουν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 13 διαδηλωτών και τον τραυματισμό περίπου 100. Οι νεκροί και οι τραυματίες ανήκουν και στις δύο πλευρές Την ίδια στιγμή, τα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα μεταδίδουν διαρκώς, μονταρισμένα πλάνα υποστηρικτών του Τσάβες που φαίνεται να πυροβολούν αμάχους συμπολίτες τους της αντιπολίτευσης. Η αντιπολίτευση έχει πλέον την αφορμή που έψαχνε, ακόμα κι αν όπως αποδείχτηκε αργότερα, την κατασκεύασε η ίδια.
Το ίδιο απόγευμα, μια ομάδα Αξιωματικών της Εθνικής Φρουράς, ζητάει απ' τον Τσάβες να παραιτηθεί. Μέχρι τα μεσάνυχτα, προστίθενται στασιαστές κι από τα υπόλοιπα σώματα του στρατού και, νωρίς τα ξημερώματα, ο Αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων, Στρατηγός Λούκας Ρινκόν, ανακοινώνει ότι ο Πρόεδρος Τσάβες υπέβαλε την παραίτησή του και μεταφέρθηκε στην Στρατιωτική βάση Τιούνα, από όπου θα μεταφερθεί στο νησί Orchila, στις βόρειες ακτές της Βενεζουέλας.
Τις επόμενες ώρες το Προεδρικό Μέγαρο πλημμυρίζει πολιτικούς και στρατιωτικούς που αναμένουν μερίδιο της εξουσίας. Τα ηνία αναλαμβάνει ο Πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχάνων, Πέδρο Καρμόνα. Ο Καρμόνα αμέσως καταλύει το Σύνταγμα και διαλύει το Κογκρέσο..
Οι πρώτοι που σπεύδουν να αναγνωρίσουν το νέο καθεστώς είναι οι Πρεσβευτές της Ισπανίας (που εκείνη την εποχή κατείχε και την Προεδρία της Ε.Ε) και των ΗΠΑ. Όμως η πλειοψηφία των Κυβερνήσεων των Λατινοαμερικανικών χωρών που συνεδριάζει στην Κόστα Ρίκα, αρνείται την αναγνώριση του "καθεστώτος Καρμόνα".
Με τον πρώτο ήλιο της 12ης Απριλίου ξεκινούν διώξεις των υποστηρικτών του Τσάβες. Όμως, το ίδιο μεσημέρι, ο Γενικός Εισαγγελέας Ισαΐα Ροντρίγκες, καταφέρνει να δηλώσει σε πανεθνικό τηλεοπτικό δίκτυο ότι δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι ο Πρόεδρος παραιτήθηκε. Οι δηλώσεις του Γενικού Εισαγγελέα ενθαρρύνουν πολλούς Κυβερνήτες να μην παραιτηθούν από τη θέση τους, ενώ ήδη μέσα στον στρατό φιλοτσαβικοί αρχίζουν να οργανώνουν τις κινήσεις τους.
Την επόμενη μέρα, χιλιάδες υποστηριχτές του Τσάβες διαδηλώνουν στο Καράκας και άλλες μεγάλες πόλεις, ζητώντας την επιστροφή του. Η εσωτερική διχόνοια και η μεταξύ τους σύγκρουση για την διανομή της "πίτας της εξουσίας", φέρνει ολιγωρία στους πραξικοπηματίες.
Τα πέντε μεγάλα ιδιωτικά κανάλια κάνουν "φιλότιμες" προσπάθειες: Αποσιωπούν πλήρως τις διαδηλώσεις που ζητούν την άμεση επιστροφή του Προέδρου. Προβάλλουν κινούμενα σχέδια και σίριαλ ενώ η Βενεζουέλα φλέγεται. Διαδηλωτές περικυκλώνουν τα ιδιωτικά τηλεοπτικά δίκτυα απαιτώντας "να δείξει η τηλεόραση την αλήθεια". Ο Πρόεδρος του Globovision στη συνέντευξή του στον Εξάντα δηλώνει ότι "ήταν ώρες δύσκολες" και "έδειχναν αυτά που μπορούσαν να δείξουν, αφού οι κάμερες δεν μπορούσαν να βγουν έξω γιατί οι υπάλληλοι κινδύνευαν"…
Οι γραμμές των διαδηλωτών διαρκώς πυκνώνουν, δηλώνουν αποφασισμένοι να αποσυρθούν μόνο όταν ο Τσάβες επιστρέψει στη θέση του. Λίγες ώρες αργότερα ο Πρόεδρος Τσάβες, με την βοήθεια του Στρατηγού Ραούλ Μπαντουέλ (σημερινού Αρχηγού του Στρατού), επιστρέφει με ελικόπτερο στο Κυβερνητικό Μέγαρο.
Το βράδυ, η αναγνωρισμένη από τις ΗΠΑ και την Ισπανία "κυβέρνηση Καρμόνα" καταρρέει. Πέφτοντας μάλιστα κάνει κρότο τόσο μεγάλο, που ακούγεται σε όλο τον πλανήτη...
Στα παρασκήνια…
Ο απροκάλυπτος ρόλος που διαδραμάτισαν στο πραξικόπημα τα ιδιωτικά ΜΜΕ κάνει πολλούς αναλυτές να μιλούν για "το πρώτο τηλεοπτικό πραξικόπημα της ιστορίας". Το μεγαλύτερο τηλεοπτικό δίκτυο της Βενεζουέλας, το Venevision, ανήκει στον μεγιστάνα Gustavo Cisneros που έχει την βάση των επιχειρήσεών του στο Μαϊάμι. Τα επίμαχα πλάνα του καναλιού αυτού, αυτά που έδειχναν τσαβικούς διαδηλωτές να πυροβολούν υποτίθεται προς το άμαχο πλήθος, αποδεικνύονται στημένα.
Οι πυροβολισμοί που πρόβαλε το Venevision αποτελούσαν απάντηση σε πυροβολισμούς που δέχονταν οι υποστηρικτές του Τσάβες από την Μητροπολιτική Αστυνομία του Καράκας. Την αστυνομίας που ενεργούσε κάτω από τις εντολές του Δημάρχου Αλφρέδο Πένια που υπήρξε από τους πρώτους που έσπευσαν να αναλάβουν εξουσίες στο καθεστώς Καρμόνα.
Ο συνήθης "δημοκρατικός δάκτυλος"
Το πραξικόπημα για να οργανωθεί είχε ανάγκη μεγάλων χρηματοδοτήσεων. Σύμφωνα με την Εύα Γκόλινερ, Αμερικανή δικηγόρο που ερεύνησε την υπόθεση, το πραξικόπημα χρηματοδοτήθηκε από την Αμερικανική "Εθνική Υπηρεσία Δωρεών για την Δημοκρατία". Πρόκειται για την ίδια οργάνωση που χρηματοδότησε τους Κόντρας στη Νικαράγουα, ενώ έχει αποδεδειγμένη ανάλογη εμπλοκή και σε χώρες όπως η Αϊτή.
Σύμφωνα με την κυρία Γκόλινερ, η χρηματοδότηση είχε ως αποδέκτες οργανώσεις που εμφανίζονταν ως μη κυβερνητιοί οργανισμοί, όπως η Sumate και άλλα ινστιτούτα. Η διευθύντρια της Sumate, Μαρία Ματσάδο, ήταν κι αυτή από τις πρώτες που βρέθηκαν μέσα στο Προεδρικό Μέγαρο αμέσως μετά την πτώση του Τσάβες. Έβαλε μάλιστα την υπογραφή της στο επίσημο έγγραφο "αποδοχής της κυβέρνησης Καρμόνα". Στη συνέντευξη που παραχώρησε στον Εξάντα υποστηρίζει ότι αυτή "απλά υπέγραψε στο βιβλίο επισκεπτών του Προεδρικού Μεγάρου"…
Κι αν τελικά αποδείχτηκε ότι η πράξη της 12ης Απριλίου στην Βενεζουέλα ήταν πραξικοπηματική, πολλοί θέλουν να το ξεχάσουν. Το ίδιο το Ανώτατο Δικαστήριο της Βενεζουέλας, αποφάνθηκε αργότερα ότι δεν υπήρξε πραξικόπημα, αλλά σύγχυση και κενό εξουσίας. Σύμφωνα μάλιστα με αρκετούς αναλυτές, αυτό αποτελεί και την πλέον προφανή απόδειξη ότι ο Τσάβες κάθε άλλο παρά "ελέγχει ως δικτάτορας" τη δικαιοσύνη.
Τελικά, και ο Γενικός εισαγγελέας Ντανίλο Άντερσον, υπεύθυνος για την εξιχνίαση του ρόλου των πρωταγωνιστών του πραξικοπήματος, λίγες μόλις ημέρες προτού ανακοινώσει τα πορίσματα των ερευνών του, το Νοέμβριο του 2004, δολοφονείται σε βομβιστική επίθεση.
http://exandas.ert.gr/old/archive/Venezuela/linkNo3_01.asp
Πηγές:
-Nτοκιμαντέρ "La Revolution no Sera Transmitida" των Ιρλανδών Kim Bartley και Donnacha O'Brian (παραγωγής NPS, COBO, RTE, BBC, ZDF, ARTE, YLE)
-United States Department of State and the Broadcasting Board of Governors - Office of Inspector General: A Review of U.S. Policy toward Venezuela, November 2001 - April 2002 / Report Number 02-OIG-003, July 2002
-FOIA (Freedom of Information Act) http://www.venezuelafoia.info
- Nτοκιμαντέρ "Puente Llaguno: Chaves de una mesacre" του Angel Palacios (έκδοση 16o Festival Mundial de la Juventud y los Estudiantes, Venezuela '05)
-Δημοσιεύματα των εφημερίδων Monde Diplomatique, Ελευθεροτυπία, Πριν, Εποχή, Καθημερινή
