Οι αναρχικές αντιλήψεις στην Κέρκυρα - και φυσικά σε όλα τα Επτάνησα – ήταν αποτέλεσμα κάποιων ιδεών του ριζοσπαστισμού αλλά και μιας πλούσιας παράδοσης σε αγροτικά και λαϊκά κινήματα, τα οποία μέχρι το 1864 είχαν ως επί το πλείστον εθνικοπατριωτικές επιδιώξεις. Το 1881 κυκλοφόρησε στην Κέρκυρα η εφημερίδα «Εργάτης» και το 1885 συγκροτήθηκε μια ομάδα με το όνομα Σοσιαλιστικός Σύνδεσμος. Τα περισσότερα στοιχεία που υπάρχουν για το κίνημα στην Κέρκυρα προέρχονται από τις αναμνήσεις του Άγι Στίνα (Σπύρου Πρίφτη), ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Σπαρτίλας του νησιού το 1900. Ο Άγις Στίνας θυμάται ότι πολύ μικρός στην ηλικία είχε επαφές με τον Σοσιαλιστικό Όμιλο Κέρκυρας που καθοδηγούσε ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης. Το 1912 ο Όμιλος συμπαραστάθηκε ενεργά στην απεργία των εργατών φωταερίου και άρχισαν οι διώξεις εναντίον του από την τοπική εξουσία. Αλλά στο εσωτερικό του Ομίλου υπήρχαν και διενέξεις, σχετικά με την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Η μια μερίδα τασσόταν υπέρ και η άλλη εναντίον της δημοτικής. Κάλεσαν τότε ως διαιτητή της διαμάχης το μεταρρυθμιστή σοσιαλιστή, Νικόλαο Γιαννιό, ο οποίος τάχθηκε με το μέρος των δημοτικιστών.
Όταν ο Γιοβάνοβιτς αφίχθηκε στην Κέρκυρα, κατέφυγε σε ένα μοναστήρι και άρχισε να εργάζεται κρυφά σε διάφορα χωριά ως ράπτης. Οι ντόπιοι τον προστάτευαν και τον έκρυβαν συνεχώς. Ο Γιοβάνοβιτς ήταν που μίλησε πρώτος στους Κερκυραίους σοσιαλιστές για τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα του πολέμου, για τις ιδέες της Ρόζας Λούξεμπουργκ, του Καρλ Λήμπκνεχτ και άλλων διεθνιστών. Αυτοί που επηρεάστηκαν περισσότερο από τις ιδέες του ήσαν οι Αντώνης Μουσούρης, Στέφανος Γισδάκης και Νίκος Βαρότσης. Το 1923 έφυγε από την Ελλάδα και, όπως συνεχίζει ο Άγις Στίνας, μετά από μερικά χρόνια, με μια γενική αμνηστία που δόθηκε, πήγε στη Γιουγκοσλαβία, αλλά συνελήφθη και αργότερα σκοτώθηκε. Ένας άλλος Σέρβος διεθνιστής που κατέφυγε και αυτός στην Κέρκυρα ήταν ο Ζίτκο Τοπόλοβιτς, ο οποίος υποστήριζε περισσότερο τον «επιστημονικό» σοσιαλισμό.
Ο λογοτέχνης και εισηγητής της λεγόμενης κοινωνικής πεζογραφίας Κωνσταντίνος Θεοτόκης, ήταν η ψυχή του Σοσιαλιστικού Ομίλου Κέρκυρας. Ήταν πολύγλωσσος και πολυταξιδεμένος. Όπως και άλλοι επιφανείς σοσιαλιστές του νησιού (Λιγδόπουλος, Σίδερης, Τζουλάτι και άλλοι), έγινε μέλος του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ). Πέθανε σε ηλικία 52 χρονών στην Κατοχή.
Σημαντική επίσης φυσιογνωμία ήταν και ο Ιθακήσιος την καταγωγή Αντώνης Μουσούρης, αδελφός του ηθοποιού Κώστα Μουσούρη και του συγγραφέα Φώτου Γιοφύλλη. Είχε και αυτός τεράστια μόρφωση και ήξερε αρκετές γλώσσες.
Ένας άλλος σοσιαλιστής διεθνιστής και άθεος, ήταν ο γιατρός Στέφανος Γισδάκης, ο οποίος ήταν από τους ελάχιστους που δεν έγινε μέλος του ΣΕΚΕ. Είχε μεγάλο κύρος σε όλο το νησί. Τα καλοκαίρια πήγαινε οικογενειακώς στην Ελβετία και εκεί γνώρισε προσωπικά τον Β.Ι.Λένιν. Τον Σεπτέμβριο του 1915 συμμετείχε στη συνδιάσκεψη των διεθνιστών στο Τσίμμερβαλντ. Πέθανε το 1922 από φυματίωση, σε ηλικία 44 χρονών. Ο Νίκος Βαρότσης όμως φαίνεται ότι ήταν ο περισσότερο δραστήριος από όλους και με περισσότερη μαρξιστική κατάρτιση. Έγινε μέλος του ΣΕΚΕ, αλλά αποχώρησε γρήγορα καθώς υποστήριζε την αντικοινοβουλευτική τάση του Ιταλού κομμουνιστή Αμαντέο Μπορντίγκα.
Άλλοι σοσιαλιστές που έπαιξαν και αυτοί σημαντικό ρόλο στο επαναστατικό κίνημα της Κέρκυρας εκείνη την εποχή ήταν εκτός από τον Άγι Στίνα, ο Δημοσθένης Λιγδόπουλος, Ο Φρ. Τζουλλάτι, ο Μιχ. Οικονόμου, ο Νίκος Δούμας (που θα το συναντήσουμε αργότερα στην Αίγυπτο), οι ποιητές Νίκος Λευτεριώτης και Σπύρος Νικοκάβουρας και διάφοροι άλλοι, από τους οποίους οι περισσότεροι έγιναν αργότερα μέλη και στελέχη του ΣΕΚΕ
πηγη: www.anarkismo.net
Ευχαριστούμε την Αιμιλία για την έρευνα της παρούσας συζήτησης.
http://anor8ografo.blogspot.com/2011/01/blog-post_16.html
