Μια αληθινή ιστορία
Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού είναι ένα πραγματικό γεγονός. Ο Φο έγραψε το συγκεκριμένο έργο το 1970, ένα χρόνο μετά από τον καθόλου τυχαίο θάνατο του αναρχικού σιδηροδρομικού Πινέλι. Ο Πινέλι κατηγορήθηκε για την έκρηξη βόμβας στην Piazza Fontana, που οργανώθηκε από φασίστες σε συνεργασία με τις ιταλικές μυστικές υπηρεσίες το 1969 και προκάλεσε το θάνατο 16 ανθρώπων. Ο Πινέλι ήταν το 17ο θύμα, αφού πετάχτηκε από το παράθυρο του αστυνομικού τμήματος. Ο Ντάριο Φο αποκαλύπτει τη συνεργασία μπάτσων, δικαστών, υπουργών και δημοσιογράφων για να κουκουλώσουν την υπόθεση δολοφονίας ενός αθώου ανθρώπου. Απευθύνεται στην ιταλική κοινωνική γνώμη, που βομβαρδίζεται από ψευδείς πληροφορίες, για να πει την αλήθεια. Η προσαρμογή του έργου στην ελληνική πραγματικότητα έγινε με την περικοπή περιττών ονομάτων και όρων, που αναφέρονται στην ιταλική πραγματικότητα του 1970. Ωστόσο η παράσταση θα μπορούσε να είναι ακόμα πιο καυστική, αν ο σκηνοθέτης κρατούσε τα αποσπάσματα εκείνα που καλούν ευθέως σε ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος. Ακόμα και έτσι πάντως οι συνειρμοί που κάνει ο θεατής, με την κατάσταση που επικρατεί στα αστυνομικά τμήματα της Ελλάδας, είναι αναπόφευκτοι.
Το έργο
Ο Ντάριο Φο μεταμφιέζεται σε έναν απολαυστικό τρελό (Σπύρος Παπαδόπουλος) που ακριβώς επειδή είναι «τρελός με πιστοποιητικό», δεν υποτάσσεται σε κανένα νόμο. Λέει τα πράγματα με το όνομά τους. Μπουκάρει σε ένα αστυνομικό τμήμα, γελοιοποιεί αστυνόμους και αστυφύλακες και φέρνει τα πάνω κάτω. Από την αρχή του έργου ο «τρελός» κάνει γνωστές τις προθέσεις του, όταν σκίζει μηνύσεις, αθωώνοντας κάποιον που έκλεψε ένα σουπερ μάρκετ και έναν άλλο που εξύβρισε τις αρχές. Ο «τρελός» στήνει μια φάρσα και παγιδεύει τους υπεύθυνους για τη δολοφονία του σιδηροδρομικού. Γίνεται ένας από αυτούς, πρώτα δικαστικός και μετά επιθεωρητής, αναγκάζοντάς τους να παραδεχτούν την ενοχή τους και, γιατί όχι, να τραγουδήσουν το «Αvanti popolo». Οι ρόλοι αντιστρέφονται. Ο «τρελός» γίνεται γνωστικός και οι λογικοί τρελαίνονται. Η τάξη που επικρατεί στο αστυνομικό τμήμα καταρρέει, αποδεικνύοντας πόσο ρηχά είναι τα θεμέλια του συστήματος. Οι εξουσιαστές δεν είναι παντοδύναμοι. Ο αναρχικός είναι αθώος. Στο πρόσωπο του αναρχικού ο Ντάριο Φο δικαιώνει όλους τους καταπιεσμένους. Τους μετανάστες, τους εργαζόμενους, τους συνταξιούχους «στυμμένους σαν λεμονόκουπες από την εργασία», αυτούς που δολοφονούνται και εξευτελίζονται από το κράτος. Στο τέλος του έργου ο σκηνοθέτης, χρησιμοποιώντας τις πειραματικές μεθόδους που συχνά χρησιμοποιεί ο Ντάριο Φο, μας εκπλήσσει, αλλάζοντας το τέλος του έργου. Ο «τρελός» δοκιμάζει τα όρια του κοινού. Απευθύνεται σ’ εμάς και μας ζητάει να αποφασίσουμε για την τύχη των δολοφόνων. Να ζήσουν ή να πεθάνουν; Ο Ντάριο Φο, με εργαλεία το καυστικό χιούμορ και την εναλλαγή παράλογου-λογικού, αποδεικνύει πως το θέατρο μπορεί να διασκεδάζει και ταυτόχρονα να μορφώνει σε μαζικό επίπεδο. Ο τρελός-Φο μας καλεί ευθέως σε επαναστατική δράση. Ας τον ακολουθήσουμε.
http://www.dea.org.gr/
