Εμείς... τους σώσαμε!

Του Δημήτρη Καζάκη
Οικονομολόγου – Αναλυτή

Μας έσωσαν! Μας έ-σω-σαν! Τώρα μπορείτε να κοιμηθείτε ήσυχα στον κόρφο της διατεταγμένης ενημέρωσης. Μην σας απασχολεί το γεγονός ότι πουλάμε 50 δισ. ευρώ πε­ριουσία για να μας χαρίσουν, υποτίθε­ται, 6 δισ. ευρώ από τους τόκους που θα μπορούσαν να μας πάρουν επιπλέ­ον. Μην ανησυχείτε που θα πρέπει να υποστούμε επίσημα 7,5 χρόνια μνημο­νίων, έστω κι αν τους πρώτους 8 μήνες οδήγησαν τα εισοδήματα, την εργασία, την οικονομία και την κοινωνία της χώ­ρας στη μεγαλύτερη καθίζηση ολόκλη­ρης της μεταπολιτευτικής περιόδου.

Μην σας προβληματίζει ότι, εκτός από τη δανειακή σύμβαση και το μνη­μόνιο, μας έρχεται και το «σύμφωνο του ευρώ». Ούτε να εκπλήσσεστε από το γεγονός ότι, την ώρα της μεγάλης νίκης, η κυβέρνηση προτίμησε να ακυ­ρώσει τη νέα έκδοση εντόκων γραμ­ματίων που προγραμματιζόταν για την αρχή αυτής της εβδομάδας. Φαίνεται ότι ήταν τέτοια η χαρά των αγορών που μας έ-σω-σαν, ώστε η κυβέρνηση σκέ­φτηκε να μην δοκιμάσει την τύχη της!

Σύμφωνο προσάρτησης

Ας σοβαρευτούμε όμως. Η αλήθεια είναι ότι η έκτακτη σύνοδος των ηγε­τών της ευρωζώνης της 11ης Μαρτίου δεν έσωσε ούτε την Ελλάδα ούτε το ευρώ. Ούτε φυσικά «έδωσε ανάσα» στην Ελλάδα, όπως ισχυρίστηκαν ορισμένοι. Κι αυτό διότι η δημοσιονομική βόμβα του 2011 παραμένει άθικτη, ενώ το χρέος συνεχίζει να αυξάνει ακάθεκτο. Τι πέτυχε η σύνοδος; Απλά να πάρει μια παράταση η βαθιά κρίση της ευρωζώνης έως την 25η Μαρτίου. Η κατάστα­ση παραμένει το ίδιο κρίσιμη όπως και πριν από τη σύνοδο. Τόσο για την ευρω-ζώνη όσο και για την Ελλάδα. Όλα τα ενδεχόμενα εξακολουθούν να μένουν ανοιχτά.

Ο πίνακας απεικονίζει τις χρεωστικές απαιτήσεις που διαθέτουν στα χέρια τους διάφορες χώρες απέναντι στην Ελλάδα. Όχι μόνο ως προς το δημόσιο χρέος, αλλά και ως προς το ιδιωτικό. Από ένα συνολικό χρέος σχεδόν 278 δισ. δολ., που είναι απαιτητό στο εξω­τερικό, τη μερίδα του λέοντος κατέχουν η Γερμανία και η Γαλλία, οι οποίες μαζί κατέχουν το 60%. Μάλιστα είναι χαρα­κτηριστικό ότι η Γερμανία «εξειδικεύε­ται» στη χρηματοδότηση του δημόσιου τομέα, ενώ η Γαλλία, λόγω κυρίως της διείσδυσής της στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, έχει επικεντρωθεί στη χρη­ματοδότηση του ιδιωτικού τομέα, αλλά και της κερδοσκοπίας με παράγωγα και άλλες πιστωτικές διευκολύνσεις.

Από μόνη της η Γαλλία κρατά στα χέρια της το 49% του συνολικού ιδιω­τικού μη τραπεζικού χρέους της Ελλά­δας από το εξωτερικό. Ενώ η Γερμανία και η Γαλλία μαζί κρατούν το 64% του δημόσιου χρέους της Ελλάδας που βρί­σκεται στο εξωτερικό. Τα δεδομένα αυ­τά επιτρέπουν στη Γερμανία πρώτα και κατόπιν στη Γαλλία να επιβάλουν τους όρους τους στις χώρες υπό χρεοκοπία, αλλά και στην ευρωζώνη γενικά. Έτσι μας προέκυψε το «σύμφωνο του ευρώ». Πρόκειται ουσιαστικά για την προ­σάρτηση των οικονομιών της ευρωζώνης στην εξαγωγική μηχανή της Γερμα­νίας και ταυτόχρονα στις τοκογλυφικές επιχειρήσεις της Γαλλίας.

Ωστόσο το «σύμφωνο του ευρώ» δεν είναι μια απλή ιστορία. Είναι η με­τεξέλιξη της ευρωζώνης σε μια τερά­στια εταιρεία με επικεφαλής το καρ­τέλ των τραπεζών της ΕΚΤ και τους ευρωκράτες των κεντρικών οργάνων. Τα κράτη - μέλη χάνουν τη δημοσιο­νομική, οικονομική και πολιτική τους υπόσταση προκειμένου να στηριχθεί το κοινό νόμισμα. Μετατρέπονται σε παραρτήματα αυτής της υπερεθνικής εταιρείας, με μοναδική υποχρέωση τη συμμόρφωσή τους στις κεντρικές οδη­γίες και κατευθύνσεις.

Πρόκειται για ένα νέο είδος «σωμα­τειακής οικονομίας» σε υπερεθνικό επίπεδο, σαν αυτό που οικοδόμησαν ο φασισμός και ο ναζισμός στα πλαί­σια της Ιταλίας και της Γερμανίας. «Η σωματειακή οικονομία», έγραφε στα 1930 ένας από τους εγχώριους θια­σώτες του ιταλικού φασισμού, «θέλει λοιπόν να πραγματοποιήση, δηλαδή να κατακτήση την οικονομικήν ενότη­τα του Έθνους εν αμοιβαία και αδιαιρέτω εξαρτήσει της ηθικής και πολιτικής ενότητός του».

Όπως ο φασισμός και ο ναζισμός απέσπασαν το Έθνος από τον φυσικό του φορέα, τον εργαζόμενο λαό, για να το παραδώσουν στις πιο αντιδραστικές δυνάμεις της οικονομίας και της πολιτι­κής ώστε να επιβάλουν την πιο στυγνή δικτατορία, το ίδιο συμβαίνει σήμερα και με την ευρωζώνη. Είναι τέτοια η δύναμη του καρτέλ των τραπεζών και των ευρωκρατών, ώστε επιχειρούν μια ανάλογη με τη φασιστική ενότητα του Έθνους, μόνο που αυτή τη φορά το κά­νουν απευθείας σε υπερεθνικό επίπε­δο. Αυτό το νόημα έχει η οικονομική και πολιτική ενότητα που επιχειρούν να επιβάλουν στην Ε.Ε. Εκεί όπου ο φα­σισμός και ο ναζισμός απέτυχαν, γιατί ηττήθηκαν από τον αγώνα των λαών, έρχεται να αναδυθεί ο σύγχρονος ολο­κληρωτισμός. Υπηρετώντας πάντα τις ίδιες αντιδραστικές δυνάμεις, τα ίδια οικονομικά και πολιτικά συμφέροντα.

Όπως την εποχή του φασιστικού ολοκληρωτισμού, έτσι και σήμερα, δυο είναι οι βασικοί πυλώνες της «σωμα­τειακής οικονομίας»: Η κατάλυση κά­θε έννοιας ανεξαρτησίας των λαϊκών στρωμάτων και τάξεων, καθώς και η συλλογική τιμωρία των λαών. Σ’ αυτό το πνεύμα οι υπουργοί Οικονομικών της Ε.Ε. (Ecofin) συμφώνησαν την Τρί­τη σε ένα αυστηρότερο πλαίσιο για την οικονομική διακυβέρνηση, έστω κι αν ο πρόεδρος της ΕΚΤ Ζαν-Κλοντ Τρισέ εξέφρασε τη διαφωνία του λέγοντας ότι δεν είναι αρκετά αυστηρό ώστε να περιορίσει τις ανησυχίες για το μέλλον του ευρώ.

Αλαλούμ

Το πακέτο της οικονομικής διακυ­βέρνησης προβλέπει «ημι-αυτόματες» κυρώσεις για τα δημοσιονομικά απεί­θαρχα κράτη και περιλαμβάνει κανόνες για τα ελλείμματα και τα κρατικά χρέη, καθώς και για τις επικίνδυνες μακροοι­κονομικές ανισορροπίες, όπως τα υψη­λά ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών και τα υπερβολικά επίπεδα ιδιωτικού δανεισμού. Η τελική μορφή των κανό­νων ενδέχεται να αλλάξει, καθώς το Ευρωκοινοβούλιο μέχρι την περασμέ­νη εβδομάδα είχε ήδη κάνει πάνω από 2.000 τροποποιήσεις στο αρχικό κείμε­νο των προτάσεων που είχε παρουσιά­σει η Κομισιόν.

Οι τροποποιήσεις προβλέπουν αυ­στηρότερες και ταχύτερες ως προς την εφαρμογή τους κυρώσεις σε βά­ρος των χωρών με υψηλό έλλειμμα και χρέος. Κυρώσεις θα επιβάλλονται και στις χώρες εκείνες που δεν καταβάλλουν προσπάθειες για να μειώσουν τα ελλείμματα του ισοζυγίου τρεχου­σών συναλλαγών. Ακόμη εφεξής οι κυ­βερνήσεις θα καταθέτουν προς έγκρι­ση τους προϋπολογισμούς τους στις Βρυξέλλες, που θα ελέγχουν και τους δημοσιονομικούς σχεδιασμούς ώστε υποτίθεται να αποφευχθεί στο μέλλον μία νέα κρίση χρέους.

Το νομοθετικό πακέτο της Κομισιόν ενισχύει το Σύμφωνο Σταθερότη­τας και Ανάπτυξης και στο σημείο που αφορά το μέγεθος του δημοσίου χρέ­ους. Κυρώσεις θα επιβάλλονται ακόμη και όταν το κρατικό χρέος ξεπερνά το 60% του ΑΕΠ. Τα πρόστιμα που θα επι­βάλλονται θα διοχετεύονται στο ταμείο του μηχανισμού στήριξης EFSF και από το 2013 στον μόνιμο μηχανισμό ESM. Οι υπουργοί συμφώνησαν ότι μια χώ­ρα που δεν μπορεί να κλείσει την ψα­λίδα ανάμεσα στο επίπεδο του χρέους της και στο ανώτατο όριο που έχει τε­θεί (60% του ΑΕΠ) κάθε χρόνο κατά 5% θα της επιβάλλεται πρόστιμο της τάξης του 0,2% επί του ΑΕΠ της.

Αν όλο αυτό το πλαίσιο δεν αποτελεί συλλογική τιμωρία λαών και χωρών, τό­τε τι είναι; Από πότε η οικονομία υπα­κούει σε εντολές, ντιρεκτίβες, ανελα­στικά πλαίσια, σταθερά όρια και ρή­τρες; Από πότε τα προβλήματα της οι­κονομίας είναι ζήτημα ποινών και προ­στίμων; Έτσι μπορεί να σκέφτεται μόνο εκείνος που φαντάζεται ότι τα προβλή­ματα της οικονομίας, αλλά και οι κρί­σεις, είναι προϊόντα λανθασμένων επι­λογών ή κακής συμπεριφοράς.

Η σημερινή οικονομία του ευρώ βρί­σκεται σε τέτοια απόσταση από τις κοινωνικές ανάγκες, ώστε οι θιασώ­τες και οι αρχιτέκτονές της αναγκάζο­νται να την αποστειρώσουν από κάθε έννοια κοινωνικής ευημερίας για τους πολλούς.

Το πρώτο βήμα

Το ερώτημα βέβαια είναι το εξής: Με ποιο δικαίωμα η κυβέρνηση υιοθέτη­σε το «σύμφωνο του ευρώ»; Ποιος της έδωσε αυτή την εξουσιοδότηση; Από πού είχε τη νομιμοποίηση να υποτάξει τη χώρα και τον λαό της στον φασισμό της ευρωζώνης; Θα μου πείτε ότι πέ­τυχε να πάρει την επιμήκυνση και έτσι γλίτωσε η χώρα την επίσημη πτώχευ­ση. Παραμύθια.

Η αλήθεια είναι ότι η επιμήκυνση εί­χε ήδη ανακοινωθεί ότι θα δοθεί από την εποχή που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε βγάλει την έκθεση προόδου του μνημονίου. Κι αυτό το έκανε για τρεις βασικούς λόγους:

1 Διότι έτσι γίνεται το πρώτο αποφα­σιστικό βήμα για την άμεση ανα­διάρθρωση του δημόσιου χρέους της χώρας. Μην ξεχνάμε ότι η επιμήκυνση είναι μια κλασική συνταγή αναδιάρ­θρωσης χρέους. Το χρονικό περιθώριο που δόθηκε στην Ελλάδα για την έναρ­ξη αποπληρωμής των δανείων από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ θεωρείται ικανό για να προχωρήσει άμεσα η αναδιάρθρωση του κυρίως δημόσιου χρέους της χώ­ρας εκεί που πιέζεται περισσότερο. Δηλαδή στα 3ετή και 5ετή ομόλογα, των οποίων τα επιτόκια στη δευτερο­γενή αγορά έχουν φτάσει στα ύψη, πά­νω από 14%.

Με άλλα λόγια η Ε.Ε. απεγκλώβισε το δικό της δάνειο από μια άμεση εν­δεχόμενη αναδιάρθρωση του ελληνι­κού χρέους μέσα από την έκδοση νέων ομολόγων που θα αντικαταστήσουν τα 3ετή και 5ετή ομόλογα της δευτερογε­νούς αγοράς, τα οποία πρόκειται να αρ­χίσουν να εξοφλούνται μαζικά από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο αυτού του χρόνου έως τα τέλη του 2013. Πράγ­μα που σημαίνει ότι η κίνηση αυτή της επιμήκυνσης από τη σύνοδο κορυφής ενίσχυσε τις τάσεις και τις πιέσεις για γρήγορη αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, όπως άλλωστε φαίνεται και από τις κινήσεις των αγορών.

2 Διότι το μνημόνιο, όπως άλλωστε ήταν αναμενόμενο, δεν ελαφρύ­νει το βάρος του χρέους, αλλά το επι­δεινώνει. Η προοπτική ενός παντελώς ανεξέλεγκτου χρέους μέσα στο 2011 και το 2012, που είναι πολύ πιθανόν να ξεπεράσει την οροφή του 160% επί του ΑΕΠ, δεν άφησε περιθώρια στην τρόικα. Έπρεπε να δεσμεύσει τη χώρα για περισσότερα χρόνια, γιατί η έκρηξη του χρέους ασκεί ήδη τρομακτικές πιέ­σεις στην υπό χρεοκοπία Ελλάδα. Έτσι η επιμήκυνση εξασφαλίζει ότι η Ελλά­δα θα τελεί υπό καθεστώς μνημονίου και δανειακής σύμβασης για 2,5 επι­πλέον χρόνια.

Όσο για την ελάφρυνση, αυτή είναι αποκύημα της επίσημης προπαγάνδας. Εκεί όπου τα 80 δισ. ευρώ δάνειο με το αρχικό επιτόκιο θα μας κόστιζε περί­που 97 δισ., τώρα με την επιμήκυνση, παρά το μειωμένο επιτόκιο, θα μας κο­στίσει συνολικά 103 δισ. ευρώ. Με άλ­λα λόγια, δεν κερδίζουμε 6 δισ., όπως λένε τα παπαγαλάκια, αλλά χάνουμε τουλάχιστον άλλα 6 δισ. ευρώ. Αν προ­σθέσει κανείς και την επιμήκυνση του δανείου του ΔΝΤ, το οποίο θα μας κο­στίσει επιπλέον 2 δισ. ευρώ, τότε το συνολικό πρόσθετο κόστος της επιμή­κυνσης ανεβαίνει στα 8 δισ. ευρώ για τα 7,5 χρόνια. Και μόνο αυτό το γεγονός θα κάνει τα spreads και τα επιτόκια στο επόμενο διάστημα να πετάνε στα ου­ράνια.

3 Διότι η όλη ιστορία στήθηκε για να έρθουν να μας πουν ότι αν που­λήσουμε θα γλιτώσουμε μειώσεις μι­σθών δεκαετίας (Όλι Ρεν, «Πρώτο Θέ­μα», 13.3). Όποιος έχει παρακολου­θήσει αυτές τις σελίδες γνωρίζει ήδη πως από τον περασμένο Μάρτιο προ­ειδοποιούσαμε για το γεγονός ότι το κυρίως μενού των δανειστών δεν ήταν οι μισθοί και οι συντάξεις, αλλά το ξε­πούλημα της χώρας. Ένα ξεπούλημα που ουσιαστικά θα αφήσει τη χώρα ερείπιο. Αυτό που μάθαμε τώρα είναι το νομικό εργαλείο με το οποίο θα ξε­πουληθεί η χώρα. Κι αυτό είναι ο θε­σμός της επιφανείας.

Με βόμβα... επιφανείας στο ιδιοκτησιακό θα γίνει το ξεπούλημα


Ο θεσμός της επιφανείας στοιχειοθετεί εμπράγ­ματο δικαίωμα (κυρίως κυριότητα) πάνω σε οι­κονομικά αγαθά, χωρίς απαραίτητα να υπάρχει ιδιοκτησία. Με άλλα λόγια, οτιδήποτε ανήκει στη χώρα, δημόσια περιουσία, εθνικό έδαφος, φυσικός πλούτος, υποδομές, οικονομικό προϊόν κ.ο.κ., μπορεί να παραχωρηθεί σε οποιονδήποτε (πολυεθνική, επενδυτή ή κράτος) χωρίς να θιχτεί τυπικά το ιδιοκτησιακό του καθεστώς. Ωστόσο ο παραχωρησιούχος αποκτά εμπράγματα δικαιώ­ματα (κυριότητα, υποθήκη, δουλείες) πάνω στο οικονομικό αγαθό, έστω κι αν δεν του ανήκει. Αυ­τό τον διασφαλίζει έναντι οποιασδήποτε πολιτι­κής αλλαγής, που ενδεχομένως να αναθεωρούσε την παραχώρηση.

Ο θεσμός της επιφανείας είναι ένα κατάλοιπο του μεσαίωνα και της μοναρχίας. Προέρχεται από τον θεσμό του socage, με βάση το οποίο ο θρό­νος, ενώ διατηρούσε την ιδιοκτησία των εδαφών, τα παραχωρούσε σε άρχοντες ή ανεξάρτητους καλλιεργητές έναντι ορισμένων υποχρεώσεων. Ο θεσμός αυτός υπάρχει και επιβιώνει ακόμη και σήμερα σε κράτη όπου ο θρόνος συνεχίζει να κα­τέχει το έδαφος, όπως π.χ. στην Αγγλία.

Την εποχή της αποικιοκρατίας ο θεσμός αυ­τός χρησιμοποιήθηκε κατά κόρον από τους αποι­κιοκράτες για την αξιοποίηση των αποικιών, οι οποίες δεν έπαυαν να ανήκουν στον θρόνο. Αυ­τό έγινε με τους Βρετανούς, τους Βέλγους, τους Ολλανδούς κ.ο.κ. Στην Ελλάδα ο θεσμός αυτός ήρθε μαζί με τους Βρετανούς και συνόδευε τη βαυαρική μοναρχία. Με βάση τον θεσμό της επιφανείας, οι Βρετανοί διεκδίκησαν στα μέσα του 19ου αιώνα το πέρασμα του Μοριά στην επικυρι­αρχία τους, δίχως να θιγεί η τυπική κυριαρχία του ελληνικού κράτους. Ο θεσμός αυτός διευκόλυνε επίσης τη διατήρηση των μεγάλων τσιφλικιών έως και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Το 1946 καταργήθηκε με την έκδοση του Αστικού Κώδικα της εποχής.

Ωστόσο έγιναν δυο προσπάθειες επαναφοράς του. Η πρώτη ήταν επί χούντας, καθώς οι δικτάτο­ρες ήθελαν να παραδώσουν τον φυσικό πλούτο της χώρας, το Αιγαίο, την υφαλοκρηπίδα και την επιφάνεια εθνικού εδάφους σε μερικές πολυε­θνικές με σκοπό την αξιοποίηση του δημόσιου πλούτου, όπως έλεγαν τότε. Το ξεπούλημα αυτό σταμάτησε με τη μεταπολίτευση. Το 1980 επιχειρήθηκε ξανά από την κυβέρνηση της Ν.Δ. να επανέλθει ο θεσμός με σκοπό την παράδοση ζω­τικών πλουτοπαραγωγικών πηγών στην τότε ΕΟΚ. Ήταν στο πακέτο της προίκας που είχε υποσχεθεί η ηγεσία της Ν.Δ. για να μπούμε στον «παράδει­σο» της ΕΟΚ.

Η πολιτική αλλαγή του 1981 σταμάτησε την όλη υπόθεση και έβαλε όλη την προεργασία για την επαναφορά αυτού του θεσμού στο αρχείο. Εκεί δηλαδή που τον βρήκαν ο κ. Παμπούκης και η κυβέρνηση Παπανδρέου σήμερα. Επαναφέρο­ντας αυτόν τον παρωχημένο θεσμό της φεουδαρ­χίας και της αποικιοκρατίας σε συνδυασμό με το γνωστό fast track ορέγονται να ξεπουλήσουν τη χώρα, να την παραδώσουν στα πιο αδίστακτα συμφέροντα της διεθνούς αγοράς.

Ελλάδα: Χρεωστικές απαιτήσεις του εξωτερικού (3ο τρίμηνο 2010, δισ. δολ.)
Είδος χρεωστικών απαιτήσεων	Γερμανία	Ισπανία	Γαλλία	Ιταλία	Υπόλοιπη ευρωζώνη	Βρετανία	Ιαπωνία	ΗΠΑ	Λοιπές χώρες	Σύνολο
Δημόσιο	26,3	0,6	19,8	2,6	15,7	3,2	0,5	1,8	1,5	72,0
Τράπεζες	3,9	0,0	1,4	0,3	1,3	4,3	0,5	0,5	1,3	13,6
Ιδιωτικός τομέας	10,1	0,5	42,1	1,9	13,3	7,5	0,9	4,7	4,2	85,0
Ξένες χρεωστικές απαιτήσεις	40,3	1,1	63,3	4,7	30,4	15,1	1,9	6,9	7,1	170,7
Άλλες απαιτήσεις1	29,2	0,4	28,7	1,7	3,1	5,3	0,1	36,2	2,4	107,2
ΣΥΝΟΛΟ	69,4	1,5	92,0	6,5	33,5	20,4	2,0	43,1	9,5	277,9
Θετική αγοραία αξία των συμβάσεων παραγώγων, παρεχόμενες εγγυήσεις και πιστωτικές δεσμεύσεις. ΠΗΓΗ: BIS, Quarterly Review, March 2011.

Θετική αγοραία αξία των συμβάσεων παραγώγων, παρεχόμενες εγγυήσεις και πιστωτικές δεσμεύσεις.
ΠΗΓΗ: BIS, Quarterly Review, March 2011.

http://www.topontiki.gr/article/14907