Ρόλος της τεχνολογίας
Το ίντερνετ είναι μια σπουδαία τεχνολογία που οι ανατροπές που φέρνει στην ταχύτητα και στην ευκολία της διακίνησης ειδήσεων και ιδεών μπορούν να συγκριθούν ίσως μόνο με την ανακάλυψη της τυπογραφίας. Ένα τέτοιο τεχνολογικό μέσο είναι πολύτιμο όπλο στην υπηρεσία του κινήματος. Το φαινόμενο φυσικά δεν είναι καινούριο. Κάθε ανακάλυψη στον τομέα της επικοινωνίας, όταν γίνεται προσβάσιμη στις πλατιές λαϊκές μάζες, έχει βοηθήσει στην ανάπτυξη μαζικών κινημάτων. Οι εφημερίδες και οι προκηρύξεις «γεννήθηκαν» μαζί με τις αστικές επαναστάσεις και όταν μαζικοποιήθηκε η παραγωγή τους έγιναν πολύτιμα όπλα του εργατικού κινήματος. Το ραδιόφωνο υπήρξε μέσο πολιτικής προπαγάνδας όταν «μπήκε σε κάθε σπίτι» (και μέσα από αυτό έφτασε σε κάθε σπίτι το μήνυμα του Πολυτεχνείου το 1973). Η τηλεοπτική εικόνα μπορεί να μην έγινε ποτέ «εργαλείο» στα χέρια του κινήματος, ήταν όμως αυτή που «έβαλε τον πόλεμο του Βιετνάμ στα σπίτια των Αμερικανών», που επέτρεψε σε όλο τον πλανήτη να ακούσει τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ στην Ουάσινγκτον, να δει τα οδοφράγματα στο Παρίσι, που γέννησε το αντικατασταλτικό σύνθημα «The whole world is watching» των Αμερικανών φοιτητών κ.λπ. Σήμερα ήταν το youtube μέσα από το οποίο οι αραβικές μάζες είδαν την εξέγερση στην Τυνησία, το facebook μέσα από το οποίο οι εξεγερμένοι έστελναν τα μηνύματά τους στον υπόλοιπο κόσμο.
Όμως από την αναγνώριση αυτής της σημασίας στη διαπίστωση πως «το ίντερνετ έριξε τον Μουμπάρακ» είναι σαν να ισχυρίζεται κανείς πως το 1917 οι προκηρύξεις έριξαν τον τσάρο. Οι σύγχρονες τεχνολογίες είναι ένα ακόμη μέσο στα χέρια του κινήματος, δεν καθορίζουν όμως το χαρακτήρα του. Αυτό συνέβαινε πάντα, δεν ζούμε κάποια εποχή «μεταμοντέρνων επαναστάσεων». Κινήματα πολύ ισχυρά αναπτύσσονται άλλωστε και χωρίς το ίντερνετ. Μέσα από τις συνελεύσεις στις σχολές και στους χώρους δουλειάς, το συντονισμό των κατοίκων σε μια γειτονιά κ.λπ. Τέτοιοι αγώνες τροφοδοτούν την αντίσταση εδώ και χρόνια. Η γενική απεργία των 44 ημερών στη Γουαδελούπη, που συνένωσε σε ένα μέτωπο αντίστασης συνδικάτα, οργανώσεις, συλλόγους και κατέβασε το μισό πληθυσμό της χώρας σε διαδηλώσεις, έγινε εφικτή με τα «ξεπερασμένα» μέσα των συνελεύσεων, των προκηρύξεων κ.λπ. Πριν από λίγους μήνες, η Κίνα συγκλονίστηκε από ένα κύμα απεργιών. Σε συνθήκες παρανομίας, με το πιο λογοκριμένο ίντερνετ διεθνώς, οι εργάτες κατάφεραν να οργανώσουν τη δράση τους και να συντονιστούν εργοστάσιο με εργοστάσιο, «στόμα με στόμα».
Παραδείγματα
Στις αραβικές χώρες δεν εξεγέρθηκαν οι «χρήστες του facebook», αλλά η άνεργη, καταπιεσμένη νεολαία. Και το χαριστικό χτύπημα στον Μουμπάρακ ή τον Μπεν Άλι δεν το έδωσε η ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών στο twitter ή στα φόρουμ, αλλά οι απεργίες και οι διαδηλώσεις. Οι δηλώσεις των περισσότερων Αιγύπτιων ακτιβιστών συμφωνούν σε μια «αφήγηση»: Το facebook αξιοποιήθηκε για το αρχικό κάλεσμα σε διαδηλώσεις, στη συνέχεια όλα (ο συντονισμός, η πολιτική συζήτηση, η εξάπλωση του κινήματος) παίχτηκαν στους δρόμους. Το ίντερνετ λειτούργησε κυρίως ως μέσο αναμετάδοσης εικόνων στον υπόλοιπο πλανήτη. Η ίδια η Ταχρίρ πλημμύρισε τις μέρες που το καθεστώς «έριξε» το ίντερνετ. Οι απεργίες δεν βγήκαν με ιντερνετικό κάλεσμα, αλλά από τους εργάτες που συμμετείχαν στις συγκεντρώσεις της πλατείας. Είναι χαρακτηριστικό πως το διάσημο πια «εγχειρίδιο της έξυπνης διαδήλωσης», όπως και άλλα σημαντικά κείμενα της αιγυπτιακής επανάστασης, κυκλοφορούσαν χέρι με χέρι, με την ένδειξη «Να ΜΗ διαρρεύσουν στο ίντερνετ».
Στην περίπτωση των Indignados, σε αντίθεση με την εικόνα μιας «ιντερνετικής νεολαίας» (που μοιάζει να στρέφεται γύρω από τον εαυτό της), η ισπανική νεολαία παρακολούθησε και εμπνεύστηκε από τους πραγματικούς αγώνες στον αραβικό κόσμο, στη Γαλλία, στην Ελλάδα, στην Αγγλία, στο Ουισκόνσιν. Η κατάληψη της Ντελ Σολ δεν έγινε με ένα ηλεκτρονικό κάλεσμα στο οποίο ανταποκρίθηκαν αιφνιδιαστικά χιλιάδες. Προηγήθηκε η καταστολή της διαδήλωσης, η παραμονή 100 διαδηλωτών στην πλατεία και η σύλληψή τους για να αποφασίσει ο κόσμος να κατέβει μαζικά στην πλατεία. Στη συνέχεια τα πράγματα πήραν το δρόμο από μόνα τους. Οι Indignados δεν «άπλωσαν το χέρι τους» στην υπόλοιπη κοινωνία ιντερνετικά, αλλά δημιουργώντας συνελεύσεις στις γειτονιές, πηγαίνοντας οι ίδιοι σε εργοστάσια και χώρους δουλειάς.
Αφορμές και αιτίες
Στην Ελλάδα είναι γεγονός πως όλα ξεκίνησαν από το κάλεσμα στο facebook. Αλλά το κίνημα μπόρεσε να ζωντανέψει και να διαρκέσει από τις πιο «παραδοσιακές», αλλά πραγματικές και ζωντανές, δράσεις στην κατειλημμένη πλατεία. Χωρίς τις συνελεύσεις, τις θεματικές επιτροπές, την παρουσία συλλογικοτήτων με έντυπα υλικά, δε θα ήταν δύσκολο το «κίνημα» να εξαντλούνταν σε μια «άχρωμη» διαδήλωση στις 25 Μάη χωρίς να αφήσει τίποτα πίσω του. Η εμπειρία των μπλόγκερ είναι πρόσφατη. Χιλιάδες άνθρωποι ανταποκρίθηκαν σε ένα ηλεκτρονικό κάλεσμα για τις πυρκαγιές, κατέβηκαν στο Σύνταγμα και λίγες μέρες μετά γύρισαν σπίτια τους. Από την άλλη, ο Δεκέμβρης του 2008 δεν χρειάστηκε το ίντερνετ για να ξεσπάσει.
Πολλές φορές η ιστορία κινείται μυστήρια. Η ιδέα ενός 18άχρονου να φτιάξει μια ομάδα στο facebook μπορεί να έπαιξε ρόλο στο να ξετυλιχτεί ό,τι ζούμε σήμερα. Υπάρχουν αυτά τα «καπρίτσια της ιστορίας». Όπως η αυτοπυρπόληση ενός απελπισμένου νέου σε ένα χωριό της Τυνησίας τελικά «γκρέμισε» τρεις δικτάτορες και απειλεί και άλλους. Στην Συρία, έγιναν 3-4 διαδοχικά ιντερνετικά καλέσματα για να «γίνει της Αιγύπτου» που πέρασαν και δεν ακούμπησαν. Όταν η αστυνομία συνέλαβε και κακοποίησε 15άχρονα παιδιά που έκαναν γκράφιτι στην Ντεράα, όλη η πόλη βρέθηκε στο πόδι και σύντομα όλη η Συρία τυλίχτηκε στις φλόγες, χωρίς να χρειαστεί το facebook.
Οι αφορμές που δημιουργούν τη «χαραμάδα» για να ξεσπάσει η λαϊκή οργή, τα μέσα που αυτή χρησιμοποιεί για να εκφραστεί είναι πολλά και διάφορα. Αλλά είναι πάντα οι βαθύτερες αιτίες της αδικίας και της εκμετάλλευσης που «ωριμάζουν» τη διάθεση για ξεσηκωμό και παραμένει πάντα κρίσιμη η μάχη στην πραγματική ζωή που θα κρίνει αν αυτός ο ξεσηκωμός θα προχωρήσει σε κάτι παραπάνω και πώς.
Το νεολαιίστικο «υποκείμενο» που πρωταγωνιστεί στους ξεσηκωμούς στην Αγγλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Ελλάδα δεν είναι η «γενιά του ίντερνετ», αλλά η «γενιά της κρίσης». Η κρίση είναι ο «υποκινητής» των ξεσπασμάτων που ζούμε και θα ζήσουμε και όχι το facebook. Και για να απαλλαγούμε από το σύστημα που γεννά και αναπαράγει τις κρίσεις, την αδικία και την ανισότητα πρέπει να πολεμήσουμε εκεί που πραγματικά έχουμε τη δύναμη: Και αυτό δεν είναι το ίντερνετ, όπου είμαστε τάχα «ελεύθεροι», αλλά οι χώροι δουλειάς, εκεί που γεννιέται και αναπαράγεται η εκμετάλλευση και τα κέρδη τους, εκεί που περνά από το χέρι μας να βάλουμε ένα τέλος και στα δύο.
http://www.dea.org.gr/index.php?option=com_content&task=view&id=3659&Itemid=42
